Een nieuwe studie zegt dat zelfs minimaal drinken het risico op overlijden verhoogt, maar dan enkel en alleen bij ouderen met bestaande gezondheids- en sociaal-economische risico's. Uit deze studie blijkt dat het drinken van wijn bij de maaltijd de veiligste manier is om alcohol te consumeren.
Tientallen jaren van onderzoek hebben licht tot matig drinken, vooral van wijn, in verband gebracht met een reeks gezondheidsvoordelen. Er is ook sterk wetenschappelijk bewijs dat elke alcoholconsumptie het risico op bepaalde vormen van kanker verhoogt, en dat zwaar drinken ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Maar de redenen waarom matig drinken voor sommige mensen neutraal of gunstig lijkt te zijn en voor anderen schadelijk, blijft een mysterie. Een nieuwe studie probeert twee prangende vragen te beantwoorden: welke invloed heeft alcohol op oudere volwassenen? En zijn de gezondheidseffecten van licht en matig drinken anders voor gezonde mensen dan voor mensen met bestaande gezondheidsproblemen en een lagere sociaal-economische status?
Uit het onderzoek, eind augustus - 2024 gepubliceerd in JAMA Network Open en uitgevoerd door onderzoekers van de Autonome Universiteit van Madrid, Harvard en andere instellingen, blijkt dat de risico's van drinken afhankelijk zijn van de sociaal-economische en gezondheidsstatus. Oudere volwassenen die bestaande gezondheidsproblemen hadden of economisch kwetsbaar waren, liepen een verhoogd risico om te overlijden, vooral aan kanker, als ze zelfs maar een kleine hoeveelheid alcohol dronken. Volwassenen zonder deze factoren liepen echter geen verhoogd risico op overlijden, zelfs niet als ze matig dronken. Het drinken van voornamelijk wijn en alleen drinken bij de maaltijd werden beide in verband gebracht met een verminderd risico op alcoholgerelateerde gezondheidsproblemen.
Welke invloed heeft alcohol op oudere volwassenen?
De studie duikt in een gezondheidsparadox. Aan de ene kant is het waarschijnlijker dat we naarmate we ouder worden, te lijden krijgen onder de nadelige gevolgen van alcoholgebruik. Dat komt omdat oudere volwassenen de neiging hebben om meer medicijnen te nemen (waarvan sommige niet goed samengaan met alcohol) en te lijden aan gezondheidsproblemen die drinken zou kunnen verergeren.
Aan de andere kant heeft enig onderzoek aangetoond dat oudere volwassenen feitelijk de meeste voordelen kunnen plukken van matig drinken, vooral bescherming tegen hart- en vaatziekten, diabetes, kwetsbaarheid en andere kwalen. Verbindingen in wijn lijken te beschermen tegen cognitieve achteruitgang en dementie. Oudere volwassenen kunnen ook genieten van de sociale voordelen van alcohol, of ze nu met hun partner of met vrienden drinken.
De nieuwe studie zegt dat oudere volwassenen met bestaande sociaal-economische en gezondheidsrisico's geen gezondheidsvoordelen zien van drinken – en dat ze een verhoogd risico op slechte resultaten ervaren, zelfs bij lage hoeveelheden consumptie. Maar bij gezonde drinkers uit welvarender gebieden nemen die risico's niet toe.
Nieuwe methodologie
Onderzoekers onderzochten gegevens van meer dan 135.000 huidige drinkers ouder dan 60 jaar van de Britse Biobank, een gerespecteerd, groot volksgezondheidsonderzoek onder inwoners van het Verenigd Koninkrijk. Ze vergeleken drinkers op basis van hun gemiddelde dagelijkse hoeveelheid alcoholgebruik, die werd gedefinieerd als occasioneel (ongeveer een vijfde van een glas wijn voor mannen en vrouwen, of het equivalent van één glas elke vijf dagen), laag risico (tot 1,5 glas wijn voor mannen en vrouwen) voor mannen en driekwart glas voor vrouwen), matig risico (tot 3 glazen voor mannen en 1,5 glazen voor vrouwen) en hoog risico (meer dan 3 glazen voor mannen en meer dan 1,5 glazen voor vrouwen).
Onderzoekers groepeerden mensen verder op basis van het type alcohol dat werd geconsumeerd en of ze dronken tijdens het eten. Als meer dan 80 procent van de geconsumeerde alcohol afkomstig was van één soort drank, werden mensen geclassificeerd als mensen met een voorkeur voor die drank. De proefpersonen werden onderverdeeld in mensen die alleen tijdens de maaltijd dronken, alleen buiten de maaltijd of op enig moment.
Ten slotte vergeleken onderzoekers mensen met gezondheids- en sociaal-economische risicofactoren met mensen zonder deze. Gezondheidsgerelateerde risicofactoren werden gemeten met behulp van een kwetsbaarheidsindex die keek naar 49 veelvoorkomende gezondheidsproblemen, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. Mensen werden geclassificeerd op basis van sociaal-economisch risico op basis van waar ze woonden met behulp van de Townsend-deprivatie-index, een sociaal-economische score die vaak wordt gebruikt in Groot-Brittannië en die rekening houdt met de cijfers over huis- en autobezit, werkloosheid en overbevolking, afkomstig uit censusgegevens.
Het drinken van wijn bij een maaltijd lijkt het laagste risico te hebben
Bij mensen met gezondheidsgerelateerde en sociaal-economische risicofactoren werd alcoholgebruik met een laag en matig risico in verband gebracht met een verhoogd risico op overlijden, vooral als gevolg van kanker. Bij mensen zonder sociaal-economische of gezondheidsgerelateerde risicofactoren was er echter geen bewijs van extra gezondheidsrisico's bij laag en matig alcoholgebruik versus incidenteel drinken.
Bovendien hadden mensen met gezondheids- of sociaal-economische risicofactoren die de voorkeur gaven aan wijn en drinken bij de maaltijd een verminderd risico op overlijden, vooral aan kanker. De waargenomen effecten varieerden van een vermindering van 7 procent in het aantal sterfgevallen voor mensen met gezondheidsproblemen die alleen tijdens de maaltijden dronken, tot een vermindering van 17 procent voor mensen met sociaal-economische risicofactoren die alleen tijdens de maaltijden dronken.
Mensen die geen gezondheidsproblemen hadden en de voorkeur gaven aan wijn en alleen tijdens de maaltijd dronken, hadden een lager risico op overlijden door welke oorzaak dan ook vergeleken met mensen met andere drinkpatronen. Bovendien verminderde of elimineerde het drinken van wijn en drinken tijdens de maaltijden het met alcohol geassocieerde risico op overlijden door kanker, hart- en vaatziekten en welke oorzaak dan ook bij alle categorieën drinkers.
Waarom is wijn bij de maaltijd het beste?
De onderzoekers speculeren dat het veiliger kan zijn om wijn te drinken tijdens de maaltijd dankzij “het effect van een gezondere levensstijl, langzamere alcoholabsorptie of niet-alcoholische componenten van dranken”, waaronder de vele polyfenolen die in wijn voorkomen. Het is bekend dat mensen die wijn drinken over het algemeen gezondere gewoonten hebben dan zowel niet-drinkers als mensen die voornamelijk bier en sterke drank drinken. Ze hebben mogelijk een ‘gematigdere houding’ ten opzichte van het drinken van alcohol en zijn eerder geneigd om rustig aan de eettafel te zitten, wat het drinken op de lange termijn minder riskant lijkt te maken.
Het eindresultaat? Hoewel het onderzoek geen algehele gezondheidsvoordelen van drinken in het algemeen aantoont, ondersteunt het wel krachtig het idee dat het drinken van gematigde hoeveelheden wijn bij het eten de veiligste manier is om alcohol te consumeren.
Studie van sterke punten en beperkingen
Zoals alle observationele onderzoeken kan het nieuwe onderzoek geen causaliteit vaststellen. Het baseerde zich op levensstijlvragenlijsten, die niet altijd accuraat zijn, en de alcoholinname werd pas aan het begin van de onderzoeksperiode gemeten. Daarom wordt elke verandering in het alcoholgebruik van mensen in de loop van de tijd niet weerspiegeld in de resultaten. De proefpersonen woonden ook in Groot-Brittannië en waren grotendeels blank, dus de resultaten zijn mogelijk niet van toepassing op andere populaties.
Het onderzoek heeft verschillende sterke punten. De onderzoekers controleerden voor veel verstorende factoren, waaronder geslacht, etniciteit, roken en opleiding. Onderzoekers hebben ook mensen uitgesloten die zich bezighouden met binge-drinken, waarvan bekend is dat het schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid, om te voorkomen dat occasionele binge-drinkers met een lage gemiddelde alcoholinname in de laagrisicogroep worden geplaatst, wat vertekende resultaten zou kunnen hebben.
Veel alcoholstudies kijken niet naar de effecten van verschillende soorten alcohol of van drinken met voedsel, maar deze concentreerde zijn analyse op die consumptiegewoonten. En hoewel het gebruikelijk is om te controleren op sociaal-economische status en reeds bestaande aandoeningen, beweren de onderzoekers dat dit het eerste onderzoek is waarin de verschillende effecten van alcohol, afhankelijk van die factoren, worden onderzocht.
De zieke onthouder - effect vermijden
Het is gebruikelijk dat in onderzoeken die drinken koppelen aan gezondheidsvoordelen, drinkers met niet-drinkers worden vergeleken. Sommige onderzoekers, vooral degenen die beweren dat geen enkel drinkniveau veilig is, hebben betoogd dat deze praktijk leidt tot vertekende gegevens als gevolg van wat zij de ‘sick quitter-hypothese’ noemen, die stelt dat veel niet-drinkers feitelijk mensen zijn die vroeger dronken, ziek werden en vervolgens stopten met het nuttigen van alcohol. Die vergelijking, zo luidt de gedachte, zorgt ervoor dat de huidige drinkers gezonder lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Door appels met appels te vergelijken – drinkers met andere drinkers – hoopten de onderzoekers elke mogelijke vervorming te voorkomen.
Veel eerdere onderzoeken hebben echter geprobeerd het ‘sick quitter’-effect te minimaliseren door voormalige drinkers en mensen met bepaalde gezondheidsproblemen uit te sluiten van de niet-drinkende dataset. Deskundigen zijn het er ook niet over eens hoe belangrijk het fenomeen van de zieke opgever werkelijk is.
De studie biedt een fascinerend voorbeeld van hoe nieuwe statistische methoden onze waargenomen associaties tussen alcohol en gezondheid kunnen veranderen. Maar concreet bewijs van de risico’s of voordelen van alcohol zal afhangen van een gecontroleerd onderzoek – de wetenschappelijke gouden standaard en een doel dat tot nu toe ongrijpbaar blijft.
bron: Wine Spectator